______________________________
برای پرستاری از پدرم رفته بودم. مسئولیت تعویض پانسمان کمر پدرم هم با من بود. بخیه‌های پدرم سوزش داشت. دردکشیدن پدرم، دیدن زخم و بخیه‌های محل جراحی واقعاً برایم دردناک بود. از طرفی در محل بخیه‌ها ترشح و خونابه وجود داشت و من فقط برای تعویض پانسمان مجاز به استفاده از گاز استریل و بتادین بودم. ترشحات زخم و جابجایی سخت پدرم برای تعویض پانسمان، باعث شد به درمان موثری مانند عسل برای زخم فکر کنم. باورکردنی نبود که عسل برای زخم تا این حد مفید باشد!
پیشنهاد می‌کنم حتماً تا انتها همراهم باشید. قول می‌دهم دانستنی‌های جذابی برایتان باشد.
_______________________________________
وقتی می‌شنویم یا می‌خوانیم که عسل برای زخم خوب است ممکن است برایمان سوال شود که از میان این همه مواد طبیعی، چرا عسل؟ چگونه ممکن است عسلی که سرشار از قند است برای زخم خوب باشد؟ چگونه زخم با عسلی که روان و چسبناک است، ترمیم می‌شود؟ سطح زخمی که باید همواره ضدعفونی باشد تا سریع‌تر بهبود یابد، اگر با عسل پوشانده شود چگونه ضدعفونی می‌شود؟ به‌طور کلی خواص عسل برای زخم چیست؟ در ادامه سعی می‌کنیم پاسخ این سوالات را شفاف مطرح کنیم.
تمام ویژگی‌های جذابی که مطرح می‌شود فقط برای عسل طبیعی است.
جالب است طبیعت غلظت عسل، یا همان چسبندگی و روان بودنی که همه از عسل در ذهن داریم، یک محیط واسط بین محل زخم و پوشش روی آن ایجاد می‌کند.
درواقع ویسکوزیته (چسبندگی) عسل، یک لایه محافظ ایجاد می‌کند که از آلودگی سطح زخم جلوگیری می‌کند.
پانسمان زخم با عسل یکی از بهترین روش‌هایی است که به بهبود خشک شدن زخم کمک زیادی می‌کند.
خیس شدن زخم به‌دلیل پانسمان نامناسب، موجب افزایش رشد پاتوژن‌ها در محل زخم و ترمیم دیرتر جراحات می‌شود.
عسل به دلیل خاصیت اسمزی که دارد، رطوبت زخم را می‌کشد و مانع مرطوب ماندن زخم می‌شود و بدین طریق روند بهبودی زخم تسریع می‌شود.
از طرفی همین خاصیت اسمزی عسل، می‌تواند ضایعات را از لایه‌های زیرین زخم بیرون بکشد و دائماً بستر زخم را شستشو دهد.
جالب است بدانید ترشحات زخم، حاوی آنزیمی به نام پروتئاز هستند. هرچه میزان این آنزیم در سطح زخم بیشتر باشد، زخم دیرتر بهبود می‌یابد.
و جالب‌تر آنکه عسل با خاصیت اسیدی خود، این آنزیم را تجزیه و عملاً غیرفعال می‌کند تا زخم با سرعت بیشتری بهبود یابد.
سوزش زخم، اجازه گذر مایعات در عروق را افزایش می‌دهد، پس مایعات بیشتری به سطح بافت می‌رسد و این خود باعث افزایش ترشحات زخم می‌شود.
محققان می‌گویند عسل طبیعی، ترکیبات گیاهی (فلانوییدها) دارد، که از سوزش بریدگی جلوگیری می‌کند.(+)
همین خاصیت ضدسوزش عسل، باعث کاهش میزان ترشحات زخم می‌شود.(+)
از طرفی تصور کنید وقتی زخم سوزش کمتری داشته باشد، ترشحات آن کم شود، پانسمان زخم هم به تعویض کمتری نیاز دارد.
و همین موضوع ساده باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های پانسمان، نیرو، زمان و تکان دادن غیرضروری بیمار و محل زخم می‌شود.
مشاهدات بیمارستانی نشان داده‌اند که عسل برای عفونت زخم نیز مؤثر بوده و می‌تواند آن را کنترل کند؛ حتی عفونت‌هایی که به آنتی‌بیوتیک‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند.(+)
در واقع عسل به دلایل زیر، محیط زخم را ضدعفونی می‌کند:
بوی بد در بسیاری از زخم‌هایی که چرک و سیاهی بافت وجود دارد، رخ می‌دهد.
علت آن هم این است که باکتری‌های موجود در سطح زخم، برای سوخت‌وساز خود از پروتئین استفاده می‌کنند و همین امر ترکیبات بدبویی مانند آمونیاک و گوگرد تولید می‌کند.
در حالی که اگر عسل بر روی زخم قرار گیرد، باکتری‌ها از قند عسل برای سوخت‌وساز استفاده می‌کنند و ترکیبات بدبو تولید نمی‌شوند و بدین ترتیب از بوی تعفن جلوگیری می‌شود.
بسته به اینکه شدت و عمق زخم چقدر است، باید استفاده درست از عسل را داشت:
برای زخم‌های شدید و همچنین زخم‌های مزمن مثل زخم پای دیابتی و زخم بستر، نباید از عسل‌های غیراستریل استفاده کرد؛ چرا که این نوع عسل‌ها ممکن است حاوی اسپورهای باکتری باشند که با قرار گرفتن بر روی زخم و ترشحات آن شرایط برای رشد و تکثیر آنها فراهم شود. این عامل می‌تواند باعث عفونت و بدتر شدن زخم شود.
در مرحله رشد باکتری مرحله‌ای وجود دارد به نام اسپور، که به دلیل نبودن شرایط مساعد، باکتری رشد نمی‌کند. در این مرحله، اسپورها منتظر می‌مانند تا زمانی که شرایط مساعد از جمله رطوبت کافی برای آنها فراهم شود تا به رشد خود ادامه دهند.
در عسل خام نیز ممکن است این اسپورها وجود داشته باشند و زمانی که عسل در معرض زخم و ترشحات آن قرار گرفت و به رطوبت کافی رسید فعالیت خود را شروع کنند.
عسل برای جای زخم نیز کاربرد دارد. اگر زخم شما عمیق و مزمن نیست و در حد یک خراشیدگی، بریدگی و سوختگی سطحی است و دوست دارید به سرعت بهبود یابد و یا نمی‌خواهید جای آن بر روی پوست بدن و صورت شما بماند می‌توانید به راحتی از عسل خام یا همان عسل حرارت ندیده نیز استفاده کنید.
نکته: عسل خام، حتماً رس میزند!
[مطالعه بیشتر: عسل رس بسته چیست؟ | ۶ باور اشتباه در مورد عسل رس زده]
متخصصین ترمیم زخم از عسل برای درمان انواع زخم‌های زیر استفاده کرده‌اند:
همچنین محققان نتیجه گرفته‌اند که عسل برای درمان سوختگی‌هایی با ضخامت جزئی و زخم‌های پس از عمل عفونی، بهتر از بسیاری از درمان‌های معمول است.
[مطالعه بیشتر: عسل برای سوختگی؛ درمانی شیرین بر سوزشی دردناک!]
درست است که عسل استریل‌شده فقط در بیمارستان کاربرد دارد؛ اما عسل معمولی در شرایط خانگی هم می‌تواند بدون هیچ خطری به کار گرفته شود.
در این روش لزومی ندارد که زخم را ضدعفونی کنید. چرا که عسل خود، موجب ضدعفونی زخم می‌شود.
۱. عسل را به مقدار لازم روی گاز استریل یا پارچه نخی ریخته و روی زخم قرار دهید، به‌طوری که کل زخم را بپوشاند. گاز و پارچه می‌تواند استریل نباشد.
۲. عسل برای زخم عمیق، زخم‌های چرکی، سوراخ و شکاف باید در مقادیر بیشتری مصرف شود تا به عمق بافت بدن، نفوذ کند. به بیان دیگر، بستر زخم قبل از پانسمان، باید کاملاً به عسل آغشته شود.
۳. هر روز پانسمان را عوض کنید. هنگام تعویض پانسمان، نیاز به پاکسازی عسل باقیمانده از روی زخم نیست.
۴. پس از تعویض پانسمان، درصورت نیاز، از گاز استریل برای خشک کردن محتویات مایعات ترشح‌شده از زخم، استفاده کنید.
۵. اگر زخم عفونی شده است، به نسبت ۱ به ۱ از عسل و بتادین استفاده کنید.
پژوهشگری به نام مولان اشاره می‌کند که بیماران به استفاده عسل در زخم‌های سرباز، پاسخ داده‌اند؛ درد و سوزش آنها کاهش یافته و هیچ‌گونه عوارض مضری مشاهده نشده است.(+)
در هرصورت به‌دلیل گرده گل موجود در عسل، احتمال بروز حساسیت وجود دارد. در صورت مشاهده علائم زیر، عسل را از ناحیه آسیب‌دیده پاک کنید و درصورت تداوم علائم به پزشک مراجعه کنید.
علائم واکنش آلرژیک به عسل:
اگر در استفاده از عسل برای زخم تجربه‌ای دارید حتماً با ما به اشتراک بگذارید.
تمامی حقوق این سایت برای شرکت روشنا گستر سپیدکوه (اسپی‌کو) محفوظ بوده و استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.
8 پاسخ
ممنونم از مقاله مفیدتون خیلی برام کاربردی بود. سوالی برام پیش اومده، آیا برای مواقع خاص و زخم‌های عمیق، امکان تهیه عسل استریل از داروخانه رو داریم؟
سلام آقا پارسا
برای زخم‌های عمیق حتما باید زیر نظر پزشک و با تجویز آنها عسل استفاده شود. چون در زخم های عمیق مقدار مصرف عسل هم بسیار مهم است. ولی معمولا پانسمان‌های عسل در داروخانه ها موجود است.
من چیزی در مورد عسل استریل نمیدونستم. سپاس از مطلب مفیدتون
خداروشکر که راضی بودید. امیدواریم بتونیم اطالاعات مفیدی در اختیار عموم بزاریم.
سلام، وقتتون بخیر
درمان زخم با عسل معمولا چقدر زمان میبره؟ آیا روزهای زیادی باید استفاده بشه تا تاثیر خودش رو نشون بده.
سلام امیرعلی عزیز
دوران بهبودی زخم بستگی به نوع و شدت زخم داره. در زخم ها و سوختگی های شدید حتما زیر نظر پزشک استفاده کنید.
برای درمان زخم عمیق با عسل از چه نوع عسلی استفاده کنیم بهتره؟
سلام بهروز عزیز
عسلی که ترجیحا حداکثریکسال از زمان برداشتش گذشته باشه و عسل تازه باشه. خام باشه . طبیعی و ترجیحا ارکانیک باشه. و البته ایده ال هم اینه ساکارز اون زیر 5 و بیشتر از 2 باشه.